Wolność w kontekście prawa karnego.
Wolność jest jednym z najważniejszych praw człowieka, gwarantowanych zarówno przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, jak i przez międzynarodowe akty prawne. Według deklaracji Praw człowieka i obywatela wolność definiowana jest jako „prawo do czynienia wszystkiego, co nie przeszkadza innym”. Wynika stąd, iż wolność ze swej istoty nie ma niczym nielimitowanego charakteru. Tak rozumiana wolność ludzka jest fundamentem prawa karnego. W polskim systemie prawnym rozróżnia się dwa podstawowe mechanizmy związane z naruszeniem wolności obywatela – ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności.
Ograniczenie wolności a pozbawienie wolności – kluczowe różnice w polskim prawie
W artykule tym szczegółowo przyjrzymy się obu tym instytucjom oraz przedstawimy kluczowe różnice między nimi. Obydwie kary, chodź brzmią podobnie, różnią się zakresem, intensywnością oraz konsekwencjami dla osoby skazanej.
Kiedy warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawach karnych?
Zarówno pozbawienie wolności, jak i ograniczenie wolności może mieć dotkliwe skutki psychologiczne, społeczne, rodzinne i majątkowe. Z tego powodu warto skorzystać z usług profesjonalnej kancelarii adwokackiej.
Ograniczenie wolności jest jednym z rodzajów kar wymierzanych przez sąd, które polegają na wprowadzeniu określonych restrykcji w życiu osoby skazanej. W przypadku ograniczenia wolności warto skorzystać z pomocy adwokata specjalizującego się w prawie karnym, aby zrozumieć konsekwencje tej kary i odpowiednio zabezpieczyć swoje prawa. Kara ta jest mniej surowa niż pozbawienie wolności i daje większą swobodę, pod warunkiem przestrzegania nałożonych ograniczeń.
Osoba skazana na karę ograniczenia wolności nie trafia do zakładu karnego, lecz pozostaje w swoim dotychczasowym miejscu zamieszkania z ograniczonymi swobodami. Kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 2 lata, przy czym wymierza się ją w miesiącach i latach. Minimalny wymiar kary zależy od zagrożenia ustawowego dla danego przestępstwa. Kara obejmuje obowiązek wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne i potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Potrącenie wynagrodzenia za prace może być orzeczone zamiast obowiązku nieodpłatnej pracy społecznej lub też razem z tym obowiązkiem. Osoba skazana na karę ograniczenia wolności nie może opuszczać miejsca zamieszkania bez zgody sądu, zobligowana jest również do udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Skazany musi stosować się do nałożonych na niego obowiązków i stosownych ograniczeń.
Kara ograniczenia wolności jest często stosowana w sprawach dotyczących przestępstw o stosunkowo niskiej szkodliwości społecznej, jak również przestępstw skarbowych. Przykłady: kradzież drobnych przedmiotów bez użycia przemocy; uszkodzenie mienia o niewielkiej wartości; posiadanie niewielkich ilości narkotyków do własnego użytku, drobne bójki, przestępstwa drogowe bez znacznych szkód, unikanie płacenia podatków, itp.
Po orzeczeniu kary ograniczenia wolności, sąd nie ma możliwości zamiany kary ograniczenia wolności na karę grzywny (inaczej niż wskutek złożenia apelacji od wyroku), jednakże w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może zmienić formę obowiązku wykonywania pracy, przyjmując 20 godzin pracy na cele społeczne za równoważne 10% wynagrodzenia za pracę.
Pozbawienie wolności jest najbardziej restrykcyjną karą w polskim porządku prawnym, która polega na tym, że osoba skazana zostaje umieszczona w zakładzie karnym.
Najczęstszą formą kary pozbawienia wolności jest pozbawienie wolności na czas określony, w ramach której skazany odbywa karę w zakładzie karnym. Minimalny czas trwania tej kary to 1 miesiąc, a maksymalny – 30 lat. Kara dożywotniego pozbawienia wolności jest orzekana w przypadku najcięższych przestępstw, takich jak zabójstwo. Często mylone z pozbawieniem wolności jest tymczasowe aresztowanie, które jest środkiem zapobiegawczym stosowanym wobec podejrzanego lub oskarżonego w toku postępowania karnego, polegającym na osadzeniu go areszcie śledczym, w izolacji od świata zewnętrznego.
Sąd orzeka karę izolacyjną tylko jeśli kodeks karny przewiduje, że za określone przestępstwo grozi kara pozbawienia wolności. Sąd musi przy tym uznać, że kary łagodniejsze nie będą w danym przypadku wystarczające. Orzeczenie kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym następuje przy tym jedynie wtedy, gdy kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie spełni swoich celów.
Ograniczenie wolności jest łagodniejszą formą kary. Po jej orzeczeniu przez sąd skazany pozostaje w swoim miejscu zamieszkania, ale podlega nadzorowi, np. wykonując prace społeczne. Pozbawienie wolności to kara polegająca na całkowitym ograniczeniu swobody skazanego, który odbywa ją w zakładzie karnym.
Pozbawienie wolności stosowane jest w przypadku poważniejszych przestępstw, aograniczenie wolności jest orzekane przy czynach o mniejszej społecznej szkodliwości.
Kara ograniczenia wolności jest zwykle krótsza – trwa od miesiąca do dwóch lat.
Kara pozbawienia wolności orzekana jest na okres od 1 miesiąca do 30 lat albo dożywotnio.
Skutkiem pozbawienia wolności jest przymusowe odizolowanie osoby naruszającej porządek prawny, ograniczenie jej kontaktów z osobami bliskimi, przymus przebywania w otoczeniu obcych osób, nakaz przestrzegania dyscypliny penitencjarnej oraz utrata bądź ograniczenie możliwości wykonywania niektórych aktywności życiowych. Skutki kary ograniczenia wolności są natomiast dużo lżejsze dla skazanego i zwykle polegają jedynie na częściowym ograniczeniu jego swobody i aktywności przez znacznie krótszy czas. W razie skazania na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania. Natomiast w razie skazania na karę pozbawienia wolności okres ten wydłuża się do lat 10 od momentu jej wykonania, darowania lub upływu okresu próby, w przypadku orzeczenia jej z warunkowym zawieszeniem wykonania. Do chwili zatarcia kary fakt skazania widnieje w Krajowym Rejestrze Karnym, co może utrudnić znalezienie pracy w niektórych zawodach, jednakże po zatarciu skazania osoba kiedyś skazana traktowana jest jako osoba niekarana.
Orzeczenie kary pozbawienia wolności wpływa nie tylko na życie samego skazanego, lecz również na funkcjonowanie jego rodziny, wiąże się zwykle z utratą pracy i trudnościami w znalezieniu nowej, problemami w reintegracji społecznej oraz problemami natury psychicznej np. depresją lub lękami. W przypadku skazania na karę ograniczenia wolności powyższe ryzyko właściwie nie występuje.
Kiedy można zamienić karę pozbawienia wolności na ograniczenie wolności?Zgodnie z kodeksem karnym, jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 4 miesięcy, w szczególności jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek. Możliwości tej sąd nie ma w stosunku do określonej grupy osób do której zaliczają się m.in. osoby popełniające przestępstwo działając w zorganizowanej grupie przestępczej, czy sprawcy przestępstw o charakterze terrorystycznym.
W przypadku wszczęcia postępowania karnego profesjonalny pełnomocnik pomoże w ocenie sytuacji prawnej – dokładnie przeanalizuje sprawę, oceniając szanse na zastosowanie łagodniejszej kary, takiej jak ograniczenie wolności lub grzywna oraz podejmie odpowiednie czynności w celu obrony klienta na etapie postępowania przygotowawczego i w postępowaniu sądowym – będzie m.in. kontaktował się z organami ścigania, analizował zgromadzone dowody, składał wnioski dowodowe, a przede wszystkim dbał o przestrzeganie wszystkich praw procesowych swojego klienta. Podejrzany, oskarżony lub skazany - dzięki obrońcy - zyskuje pełną świadomość tego, co może się wydarzyć w trakcie procesu jak również na etapie postępowania wykonawczego oraz zmniejsza ryzyko nadużyć ze strony organów ścigania lub sądu. W przypadku wydania wyroku skazującego, adwokat może podjąć działania mające na celu złagodzenie kary, np. poprzez wniesienie apelacji, czy też złożenie wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania kary pozbawienia wolności.
Kancelaria Adwokacka Tomasz Bogdanowicz specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa karnego, oferując profesjonalną pomoc prawną nie tylko w Gorzowie Wielkopolskim, ale także w miastach takich jak Myślibórz, Witnica, Sulęcin, Lubniewice, Strzelce Krajeńskie oraz Drezdenko.
