Jednym z orzeczeń, które mogą zostać wydane w postępowaniu cywilnym jest sądowy nakaz zapłaty. Umożliwia on wierzycielowi szybkie i sprawne dochodzenie swoich roszczeń. W niniejszym artykule znajdziemy m.in. szczegółowe omówienie istoty sądowego nakazu zapłaty, wskazanie różnic między sądowym nakazem zapłaty a wyrokiem, przedstawienie sposobów odwołania się od sądowego nakazu zapłaty oraz omówienie roli profesjonalnego pełnomocnika w sprawach związanych z wydaniem sądowego nakazu zapłaty.
Sądowy nakaz zapłaty jest orzeczeniem wydawanym przez sąd na posiedzeniu niejawnym, w którym nakazuje się pozwanemu, aby w oznaczonym terminie spełnił roszczenie dochodzone przez powoda w całości wraz z kosztami, albo wniósł środek zaskarżenia. Może on zostać wydany w postępowaniu nakazowym, postępowaniu upominawczym, a także w drodze elektronicznego postępowania upominawczego.
Opatrzony w klauzule wykonalności nakaz zapłaty staje się tytułem wykonawczym na podstawie którego wierzyciel może prowadzić egzekucje. Z powodu dotkliwych skutków egzekucji komorniczej dłużnik po otrzymaniu nakazu zapłaty powinien znać swoje prawa i obowiązki.
Sądowy nakaz zapłaty wydawany jest, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych. W postępowaniu nakazowym sąd wyda nakaz zapłaty, jeśli dochodzone przez powoda roszczenie jest stwierdzone dokumentem urzędowym; zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub fakturą; wezwaniem do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu lub też należycie wypełnionym czekiem, wekslem, warrantem lub rewersem, co do prawdziwości których nie ma wątpliwości. Negatywnymi przesłankami do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym są: oczywista bezzasadność roszczenia; zawarte w pozwie twierdzenia co do faktów budzące wątpliwości; zależność zaspokojenia roszczenia od świadczenia wzajemnego, a także sytuacja, w której miejsce pobytu pozwanego nie jest znane lub gdy doręczenie mu nakazu nie mogłoby nastąpić w kraju.
Podstawy prawne do wydania sądowego nakazu zapłaty znajdują się w Kodeksie Postępowania Cywilnego w artykułach 4801 – 505.
W pierwszej kolejności należy zbadać zasadność nakazu. W dalszej kolejności, jeśli nakaz okaże się zasadny, warto spełnić przedmiotowe roszczenie, by uniknąć niepotrzebnych dalszych kosztów sądowych oraz odsetek karnych. W przypadku chociażby częściowej bezzasadności nakazu, pełnomocnik pomoże w sporządzeniu odpowiednio sprzeciwu lub zarzutów, w zależności od tego, czy nakaz został wydany w postępowaniu upominawczym, czy też nakazowym.
Zgodnie z Kodeksem Postępowania Cywilnego w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Regulacja ta dotyczy zarówno postępowania nakazowego, jak i upominawczego. Szczególnie uzasadniony przypadek to taki, który uzasadnia zmodyfikowanie skutków wymagalności roszczenia z uwagi na występowanie w sprawie wyjątkowych okoliczności. Może to także dotyczyć usprawnienia lub urealnienia spełnienia roszczenia. Ocena zawsze powinna być uargumentowana okolicznościami konkretnego przypadku.
Rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia może nastąpić z urzędu lub na wniosek strony. Złożenie właściwego wniosku zobliguje sąd do jego rozpoznania. Wniosek wnosi się do sądu przed którym toczy się postępowanie. Dłużnik powinien wykazać, że nie będzie w stanie spłacić świadczenia jednorazowo, podać liczbę rat i harmonogram spłaty oraz uprawdopodobnić, że będzie dysponował środkami, które umożliwią mu wykonanie zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie dla wierzyciela. Do wniosku powinno się dołączyć dokumenty potwierdzające sytuacje materialną dłużnika oraz dane dotyczące jego sytuacji rodzinnej np. zaświadczenie o dochodach, decyzje z Urzędu Pracy, czy zeznanie podatkowe PIT.
Nakaz zapłaty jest orzeczeniem sądu. W związku z powyższym, roszczenie zasądzone na jego podstawie przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli uznane w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, przedawnia się ono z upływem trzech lat. Do przedawnienia dochodzi z reguły na skutek bezczynności wierzyciela. Należy wskazać, że każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia przerywa bieg przedawnienia. Ponadto, także uznanie roszczenia przez dłużnika przerywa bieg przedawnienia.
W pierwszej kolejności powinno się ustalić moment uprawomocnienia się nakazu zapłaty, bowiem od tej daty zaczyna biec termin przedawnienia. Należy mieć na uwadze, iż przed nowelizacją z 9 lipca 2018 roku obowiązywał stary, dzieścioletni termin przedawnienia tytułu wykonawczego. Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy zmieniającej terminy przedawnienia, w przypadku roszczeń, co do których termin przedawnienia w wyniku nowelizacji uległ skróceniu z dziesięciu do sześciu lat, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem 9 lipca 2018 r. Jeżeli zaś przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem 9 lipca 2018 r., nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, niż według nowych zasad, to przedawnienie następuje z upływem wcześniejszego terminu.
Nakaz zapłaty wydawany jest w postępowaniu nakazowym lub upominawczym. Są to rodzaje postępowań odrębnych w procesie cywilnym. Wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym wnosi się wraz z pozwem do sądu właściwego rzeczowo na ogólnych zasadach. Jeżeli sąd stwierdzi brak przesłanek do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, to jest zobligowany do rozważenia możliwości wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz zapłaty sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym. Czynności w sprawie wydania nakazu zapłaty, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy i wydania wyroku, może wykonywać referendarz sądowy. W razie skutecznego wniesienia środka zaskarżenia nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę. Natomiast wyrok sąd wydaje po zamknięciu rozprawy i przeprowadzeniu narady. Często mylonym z nakazem zapłaty jest wyrok zaoczny. Wydawany jest on na wniosek powoda, jeżeli pozwany nie stawił się na rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. Wydając wyrok zaoczny sąd uznaje za prawdziwe oświadczenia faktyczne przytoczone w pozwie, o ile nie są sprzeczne z dowodami, znajdującymi się w aktach sprawy. Od wyroku zaocznego przysługuje środek zaskarżenia w postaci sprzeciwu, który można złożyć w terminie dwóch tygodni od doręczenia wyroku.
Sądowy nakaz zapłaty staje się prawomocny, gdy nie przysługuje od niego zwyczajny środek odwołania. Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczający wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Oznacza to, że roszczenie pieniężne może być zabezpieczone przez komornika, na przykład poprzez zajęcie ruchomości lub wynagrodzenia za pracę. Natomiast po nadaniu klauzuli wykonalności nakaz zapłaty staje się tytułem egzekucyjnym. Wówczas na jego podstawie wierzyciel może prowadzić przeciwko dłużnikowi egzekucje.
Środkiem zaskarżenia od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym jest sprzeciw od nakazu zapłaty. Natomiast jeśli nakaz zapłaty został wydany w postępowaniu nakazowym, środkiem zaskarżenia są zarzuty. Środki zaskarżenia wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty. Powinny one zawierać oznaczenie sądu do którego są wnoszone, oznaczenie stron, sygnaturę akt, wskazanie, czy nakaz zaskarżony jest w całości czy w części, zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz podpis. Ponadto, powinno się wskazać istotne dla rozstrzygnięcia fakty i dowody na ich potwierdzenie. Sprzeciw nie podlega opłacie sądowej. Pozwany wnosząc zarzuty ma obowiązek uiścić od nich opłatę w wysokości wynoszącej 3/4 części opłaty od pozwu w danej sprawie, z tym że nie niższej niż 30 zł.
Termin na wniesienie sprzeciwu wynosi dwa tygodnie od doręczenia nakazu zapłaty – jeżeli doręczenie nakazu zapłaty pozwanemu ma nastąpić w kraju, jeden miesiąc – jeżeli doręczenie nakazu zapłaty pozwanemu ma nastąpić poza granicami kraju na terytorium Unii Europejskiej oraz trzy miesiące – jeżeli doręczenie nakazu zapłaty pozwanemu ma nastąpić poza terytorium Unii Europejskiej. Termin na wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty wynosi miesiąc od dnia doręczenia nakazu zapłaty, o ile doręczenie nakazu następuje na terytorium Unii Europejskiej. Natomiast, jeżeli doręczenie nakazu ma nastąpić poza terytorium Unii Europejskiej, termin ten wynosi trzy miesiące. Terminy mogą podlegać przywróceniu.
W przypadku otrzymania sądowego nakazu zapłaty warto zgłosić się do profesjonalnego pełnomocnika jakim jest adwokat. Profesjonalista zbada zasadność wydania nakazu zapłaty. Jeśli nakaz zapłaty okaże się zasadny, pełnomocnik pomoże w kontakcie z wierzycielem i rozłożeniu świadczenia na raty. Takie rozwiązanie pomoże w uniknięciu kosztów egzekucji komorniczej, odsetek karnych i umożliwi naprawienie historii kredytowej. W przypadku skierowania sprawy do rozpoznania na rozprawie, z uwagi na zawiłość postępowania cywilnego, niezbędna jest pomoc profesjonalisty w reprezentacji w postępowaniu sądowym.
Pełnomocnik pomaga w sporządzeniu i wniesieniu środków zaskarżenia od sądowego nakazu zapłaty – zarzutów lub sprzeciwu. Mając na uwadze skutki nieskutecznego zaskarżenia sądowego nakazu zapłaty warto, by czynność ta była dokonana przez profesjonalistę. Również przy składaniu do sądu wniosku o rozłożenie świadczenia na raty, z uwagi na konieczność zachowania wymogów formalnych i załączenia do niego odpowiednich dokumentów, warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata. Ponadto, zbadanie wymagalności roszczenia i skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia przed sądem wymaga odpowiedniej wiedzy, w szczególności przy obliczaniu terminów. Nie warto więc działać w takich sprawach samodzielnie, aby nie narazić się na wymierne straty finansowe.
Kancelaria Adwokacka adwokata Tomasza Bogdanowicza mieszcząca się w Gorzowie Wielkopolskim świadczy pomoc w sprawach o zapłatę, zarówno po stronie wierzyciela, jak i dłużnika. Jeżeli chcesz odzyskać swoją wierzytelność lub uważasz, że wystosowane wobec Ciebie roszczenie jest niezasadne, skontaktuj się ze mną, aby omówić szczegóły Twojej sprawy.
