Prawo spadkowe pozwala na uporządkowanie procesu dziedziczenia, gwarantując, że majątek zmarłego zostanie rozdzielony zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz jego wolą. W postępowaniu spadkowym mogą pojawić się różnorodne problemy zarówno o charakterze prawnym, jak i praktycznym. Najbardziej doniosłym z nich jest bez wątpienia problematyka odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Równie istotne są kwestie związane z zachowkiem, będące częstokroć przyczynkiem do konfliktów rodzinnych. Kolejnym problemem może się okazać prawidłowa interpretacja woli spadkodawcy, zwłaszcza w przypadku, gdy testament zawiera niejasności lub budzi wątpliwości, co do swojej autentyczności.
Celem postępowania spadkowego jest formalne uregulowanie zagadnień związanych z nabyciem praw i obowiązków wynikających z dziedziczenia przez osoby uprawnione do sukcesji, a następnie ich podział w kręgu spadkobierców. Postępowania spadkowe możemy podzielić na postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku oraz dział spadku. Stwierdzenie nabycia spadku odbywa się na drodze sądowej, bądź u notariusza. Dział spadku można przeprowadzić poprzez zgodną umowę między spadkobiercami zawartą w formie aktu notarialnego lub też w toku postępowania sądowego.
W przypadku, gdy nieznany jest krąg spadkobierców lub istnieje konflikt między spadkobiercami dotyczący działu spadku lub udziałów w spadku niezbędne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego na drodze sądowej. W pozostałych przypadkach znacznie szybszą i tańszą drogą może okazać się postępowanie przed notariuszem.
Przeprowadzenie postępowania sądowego w sprawie spadkowej jest fakultatywne i nie będzie konieczne jeżeli majątek zmarłego jest niewielki, np. obejmujący tylko drobne ruchomości. Postępowanie spadkowe nie jest też ograniczone żadnym terminem. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć w każdym czasie, a o tym kto jest spadkobiercą decyduje moment śmierci spadkodawcy.
Nabycie spadku na podstawie testamentu ma miejsce wówczas, gdy osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych rozporządziła swoim majątkiem na wypadek śmierci poprzez testament, w którym powoła do dziedziczenia całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Testament, jak również każde z jego postanowień, można w każdej chwili odwołać poprzez sporządzenie nowego testamentu, zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech od których zależy jego ważność, a także dokonanie w nim zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Testament należy interpretować tak, aby najpełniej urzeczywistnić wolę spadkodawcy. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem z ustawy. W przypadku dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci spadkodawcy oraz jego dalsi zstępni. W przypadku braku dzieci i wnuków spadkodawcy dziedziczy małżonek, a wraz z nim rodzice i rodzeństwo zmarłego oraz zstępni rodzeństwa. Następni w kolejności do dziedziczenia spadku są dziadkowie spadkodawcy oraz ich zstępni. Ostatnią spośród bliskich zmarłego grupą powołanych do dziedziczenia są jego pasierbowie.
Sądowe postępowanie spadkowe trwa znacznie dłużej od notarialnego. Z reguły od dnia złożenia wniosku w sądzie do dnia wyznaczenia rozprawy mija od trzech do sześciu miesięcy. W zależności od skomplikowania, postępowanie spadkowe może skończyć się już na pierwszej rozprawie lub może wymagać przeprowadzenia kilku rozpraw. Wówczas trawa ono od kilku do nawet kilkunastu miesięcy.
Jeśli spadkobiercy są ze sobą zgodni, postępowanie spadkowe przebiega bez sporów, wszystkie okoliczności są jasne oraz wszystkie niezbędne pisma zostały prawidłowo sporządzone, sprawa spadkowa zakończy się już na pierwszej rozprawie. W przypadku, gdy pojawiają się wątpliwości odnośnie prawdziwości testamentu, trudności z ustaleniem kręgu spadkobierców lub ich udziałów w spadku, cały proces może ulec znacznemu wydłużeniu.
Postępowania spadkowe rozpoczynają swój bieg od złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego miejscowo dla miejsca ostatniego pobytu zwykłego spadkodawcy. Wniosek o stwierdzenia nabycia spadku musi zawierać dane spadkodawcy, ze wskazaniem daty jego śmierci oraz ostatniego miejsca zwykłego pobytu, oznaczenie osób wchodzących w krąg spadkobierców po zmarłym oraz interes prawny wnioskodawcy we wszczęciu postępowania. Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł. Dodatkowo każdy ze spadkobierców, jeżeli stwierdzenie nabycia spadku ma nastąpić w okresie sześciu miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, obowiązany jest uiścić 100 zł tytułem opłaty sądowej od oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Po złożeniu wniosku sąd wyznacza rozprawę i informuje o jej terminie zarówno wnioskodawców, jak i uczestników. Sprawa o stwierdzenie nabycia spadku kończy się wydaniem postanowienia spadkowego, w którym sąd ustala spadkobierców oraz wysokość ich udziałów w spadku.
Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy przede wszystkim dołączyć akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego wskazujące na pokrewieństwo osób wskazanych we wniosku jako spadkobiercy ze zmarłym, takie jak odpisy skrócone aktów urodzenia i odpisy skrócone aktów małżeństwa. Jeśli spadkodawca pozostawił testament, należy go wraz z wnioskiem przedłożyć do sądu lub wskazać dane osoby, która jest lub może być w jego posiadaniu. Należy także dołączyć odpisy wniosku oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej. Uczestnicy postępowania mają prawo dokonywać wszelkich czynności procesowych, składać wyjaśnienia oraz wnioski dowodowe, a także zaskarżyć wydane przez sąd postanowienie.
Postępowania spadkowe mogą okazać się zawiłe, w związku z czym pomoc profesjonalisty w przebrnięciu przez formalności związane ze sporządzaniem pism procesowych lub udziałem na posiedzeniu sądowym jest często co najmniej wskazana. Korzyścią płynącą ze skorzystania z usług adwokata będzie uniknięcie błędów, które narazić mogą spadkobiercę na znaczne straty finansowe.
Prawnik specjalizujący się w prawie spadkowym reprezentuje swoich klientów przed sądem w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku, sporządza odpowiednie pisma i wnioski, a także pomaga podważyć testament, jeśli zawiera on błędy powodujące jego nieważność.
Po wydaniu postanowienia w przedmiocie nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, każdemu spadkobiercy przysługuje odpowiedni udział w spadku wyrażony w ułamku. Jeżeli spadkobierca chce samodzielnie decydować o swoim udziale w majątku należy przeprowadzić dział spadku. Dział spadku może przybrać postać podziału fizycznego poszczególnych składników spadku zgodnie z udziałami spadkobierców, a także podziału cywilnego – sprzedaży majątku po zmarłym i podziału pieniędzy ze sprzedaży lub przyznania składników majątku na własność jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych. Dział spadku może być przeprowadzony sądowo lub w formie umowy.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest postanowieniem rozstrzygającym co do istoty sprawy, w związku z czym przysługuje od niego środek zaskarżenia w postaci apelacji. Apelacje wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał postanowienie do sądu wyższej instancji – w tym przypadku do sądu okręgowego. Termin na wniesienie apelacji wynosi 14 dni od doręczenia wnioskodawcy lub uczestnikowi postanowienia spadkowego wraz z uzasadnieniem. Opłata od wniesienia apelacji od postanowienia stwierdzającego nabycie spadku wynosi 100 zł.
Profesjonalny pełnomocnik pomoże w gromadzeniu dokumentów potrzebnych do stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym, ustali kto musi brać udział w postępowaniu, przeanalizuje jakie mogą być skutki przyjęcia lub odrzucenia spadku i pomoże w złożeniu odpowiedniego oświadczenia, w tym spisu inwentarza. W postępowaniu przed sądem, w celu zapewnienia należytej ochrony swoich praw warto skorzystać z możliwości zastępstwa przez adwokata.
Prawnik zadba o to, by zapisy znajdujące się w testamencie były zgodne z obowiązującymi normami prawnymi, co ograniczy ryzyko jego późniejszego podważenia. Testament może być także zarejestrowany i przechowywany w kancelarii, dzięki czemu ograniczona jest możliwość jego zgubienia, zniszczenia, czy zniekształcenia. W przypadku konieczności podziału majątku spadkowego na drodze sądowej, adwokat przedstawi wszelkie niezbędne dowody, które potwierdzają roszczenia swojego klienta. Mogą one obejmować dokumenty dotyczące m.in. stanu majątku, wartości nieruchomości oraz wysokości ewentualnych długów spadkowych. Po zakończeniu postępowania, adwokat zadba o to, by podział majątku został dokonany zgodnie z decyzją sądu. Może to obejmować pomoc w przekazaniu poszczególnych składników majątku spadkowego spadkobiercom, w szczególności przeniesieniu własności nieruchomości na nowych właścicieli, dokonaniu wpisów w księgach wieczystych, czy podziale innych aktywów, które zostały objęte postępowaniem.
Kancelaria Adwokacka Tomasza Bogdanowicza specjalizuje się m.in. w sprawach spadkowych, oferując profesjonalną pomoc prawną nie tylko w Gorzowie Wielkopolskim, ale także w miastach takich jak Myślibórz, Witnica, Sulęcin, Lubniewice, Strzelce Krajeńskie oraz Drezdenko.
